افتونیوز| ترافیک در یاسوج، مرکز استان کهگیلویه‌وبویراحمد، امروز به بحرانی تمام‌عیار بدل شده است؛ بحرانی که نه‌تنها کیفیت زندگی و آرامش شهروندان را تحت تأثیر قرار داده بلکه به مانعی برای توسعه شهری و اقتصادی نیز تبدیل شده است. اگرچه در گذشته با foresight و اقدام‌های زیرساختی مدیریت شهری توانست این معضل را برای بیش از یک دهه به تأخیر بیندازد، اما بی‌توجهی‌های سال‌های اخیر، رشد مهاجرت و وابستگی شدید به خودروی شخصی، یاسوج را به نقطه هشدار رسانده است.

گذشته‌ای که درس‌هایش فراموش شد

در اواسط دهه هشتاد، با گسترش جمعیت و خودروها، خیابان‌های باریک و کمبود مسیرهای جایگزین، یاسوج را در آستانه قفل شدن قرار داده بود. شهردار وقت با درک درست از آینده، اقداماتی چون احداث کمربندی‌ها، ایجاد و اصلاح بلوارها و ساخت زیرگذر ابوذر را آغاز کرد؛ پروژه‌هایی که توانستند برای سال‌ها بار ترافیک را سبک کنند. اما پس از آن، روند توسعه شبکه معابر تقریباً متوقف شد. مدیریت‌های بعدی یا از این حوزه غفلت کردند یا آن را به حاشیه بردند و نتیجه آن است که امروز، شهر دوباره در نقطه بحران ایستاده است.

دلایل وضع موجود

۱. ریخت‌شناسی و محدودیت کالبدی: اقلیم کوهستانی و شریان‌های باریک، توسعه عرضی معابر را دشوار کرده است.

۲. تمرکز خدمات در مرکز: ادارات، مراکز درمانی و بازار همه در هسته مرکزی شهر جمع شده‌اند.

۳. وابستگی به خودرو شخصی: نبود سیستم اتوبوس‌رانی و خطوط حمل‌ونقل عمومی کارآمد، مردم را ناچار به استفاده از تاکسی یا خودرو کرده است.

۴. بی‌نظمی در پارک حاشیه‌ای: توقف دوبله و بی‌ضابطه، یک خط عبوری را از چرخه خارج می‌کند.

5. تقاطع‌ها و چراغ‌های ناکارآمد: هر چهارراه کوچک به یک گره بزرگ بدل می‌شود.

۶. مدیریت پروژه‌های عمرانی: حفاری‌ها و انسدادها بدون مسیر جایگزین، گره‌ها را تشدید می‌کنند.

۷. فقدان نگاه داده‌بنیان: تصمیم‌های ترافیکی بیشتر بر اساس تجربه و «چشم» گرفته می‌شوند، نه بر مبنای داده و تحلیل.

ترافیک؛ تهدید پنهان زندگی شهری

گره‌های ترافیکی در یاسوج فقط وقت شهروندان را هدر نمی‌دهند. این وضعیت، آثار گسترده‌ای بر اقتصاد خرد و کلان، سلامت روان، محیط زیست و حتی سرمایه اجتماعی دارد. مغازه‌دارانی که مشتریانشان به خاطر قفل ترافیک از خرید منصرف می‌شوند، کارمندانی که هر روز دیر به محل کار می‌رسند، والدینی که با استرس در صف خودروها کودکانشان را از مدرسه برمی‌دارند؛ همه بخشی از هزینه‌های پنهان این بحران‌اند. به‌ویژه در آغاز سال تحصیلی، فشار ترافیک در ساعات صبح و ظهر به اوج می‌رسد و زندگی روزمره مردم را آزاردهنده می‌کند.

نسخه‌ای برای آینده؛ کوتاه‌مدت تا بلندمدت

اگر قرار است یاسوج از این دور باطل خارج شود، باید سه سطح مداخله همزمان در دستور کار قرار گیرد:

 کوتاه‌مدت (۱ تا ۲ سال): اقداماتی سبک اما مؤثر همچون یک‌طرفه‌سازی برخی خیابان‌ها، ساماندهی پارک حاشیه‌ای، تنظیم هوشمند چراغ‌ها و سرویس‌دهی منظم مدارس می‌تواند ۱۰ تا ۲۰ درصد از بار ترافیک را کاهش دهد.

 میان‌مدت (۵ تا ۷ سال): تکمیل کمربندی‌ها، احداث زیرگذر و روگذر در نقاط بحرانی، توسعه خطوط استاندارد BRT و ایجاد پایانه‌های مبادله شهری، شهر را از وابستگی مطلق به خودرو نجات خواهد داد.

 بلندمدت (۱۵ تا ۲۰ سال): بازتعریف شهر بر مبنای حمل‌ونقل پاک، توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی (TOD)، برقی‌سازی ناوگان و اعمال سیاست‌های هوشمند مانند «قیمت‌گذاری تراکم» می‌تواند یاسوج را به شهری انسان‌محور و تاب‌آور بدل کند.

یاسوج امروز بیش از آنکه به پروژه‌های پرهزینه نیاز داشته باشد، به مدیریت هوشمند و شجاعت در تصمیم‌گیری نیاز دارد. اقداماتی ساده و کم‌هزینه می‌توانند در کوتاه‌مدت آرامش نسبی به خیابان‌ها بازگردانند، اما بدون یک نقشه‌راه میان‌مدت و بلندمدت، بحران باز هم تکرار خواهد شد.

مسئله ترافیک یاسوج نه فقط یک مشکل حمل‌ونقلی، که چالشی اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی است؛ و تنها با نگاه راهبردی و مشارکت مردم است که می‌توان این گره قدیمی را باز کرد.