در آغازین سالروز شروع بکار دولت چهاردهم، و در حالی که استان کهگیلویه و بویراحمد با انبوهی از مسائل مزمن توسعه‌نیافتگی، بحران‌های زیست‌محیطی، آسیب‌های اجتماعی و فرسودگی ساختار مدیریتی دست‌وپنجه نرم می‌کند، یکی از کنش‌های قابل‌تأمل استاندار محترم، صدور احکام متعدد برای مشاوران در حوزه‌های مختلف بوده است؛ از صنعت و آموزش گرفته تا رسانه، بیمه و حتی پیگیری پروژه‌های نفت و گاز.

در نگاه اول، این اقدام می‌تواند نشانه‌ای از مشورت‌پذیری و رویکرد تعاملی یک مدیر باشد؛ چیزی که در نظریه‌های مدیریت معاصر، آن را وجه تمایز میان مدیران خودرأی و مشورت‌پذیر می‌دانند. اما آیا صرف صدور حکم مشاوره، الزاماً به معنای بهره‌گیری واقعی از نظرات کارشناسی و مشارکت فکری است؟ یا اینکه گاهی مشاوره، تنها در حد یک تابلو برای زینت دیوار باقی می‌ماند؟

در شرایطی که بسیاری از رسانه‌ها از جمله روزنامه ملی هم‌میهن گزارش داده‌اند که استاندار کهگیلویه و بویراحمد بخش عمده‌ای از اختیارات اجرایی خود را به نمایندگان واگذار کرده است، این انتصاب‌های مشاوره‌ای بیشتر به ویترینی بی‌اثر می‌ماند تا سازوکاری مؤثر. وقتی طرح نویی در استان شکل نگرفته و اغلب مدیران دولت قبل دست‌نخورده باقی مانده‌اند، ضرورت این‌همه مشاور با عناوین رنگارنگ چیست؟

اکنون و پس از گذشت یک سال از آغاز به کار دولت چهاردهم، پرسش‌های اساسی از سوی افکار عمومی و نخبگان استان شکل گرفته است: این مشاوران دقیقاً در چه اموری به استاندار کمک کرده‌اند؟ و خروجی این مشورت‌ها چه بوده است؟

مشاوره؛ رسالت تخصص یا ویترین تزئینی؟

لیست مشاوران انتصابی آن‌قدر متنوع و پرشمار است که برای هماهنگی‌شان، فردی به‌عنوان دبیر شورای مشاوران منصوب شده که صرفاً نشانه‌ای از حجیم‌بودن ساختار است، نه لزوماً خروجی مؤثر.

در میان این احکام، با عناوینی مواجهیم که پرسش‌برانگیز است:

مشاور امور بیمه‌ای؟ مگر بیمه‌ها ساختار مستقل اجرایی و فنی ندارند؟ نقش این مشاور در نظام تصمیم‌سازی استان دقیقاً چیست؟

مشاور رسانه‌ای؟ اگر مسئولیتش دفاع از عملکرد استاندار و جریان‌سازی رسانه‌ای است، تاکنون کدام اقدام حرفه‌ای در این زمینه دیده شده؟

مشاور اجرایی، که اتفاقاً مدعی نقش‌آفرینی مؤثر در جریان اصلاحات است؛ آیا در انتصابات روزهای اخیر، از جمله در دفتر فنی استانداری یا بخشداری سرفاریاب، توانسته از شایستگان این جریان دفاع کند؟ یا مشاوره‌هایش صرفاً نادیده گرفته شده‌اند؟

مشاور آموزش و پرورش؟ در حالی‌که یکی از چالش‌های جدی استان، کاهش میانگین نمرات دبیرستانی‌هاست، این مشاور دقیقاً چه راهکاری ارائه داده که خروجی آن دیده شود؟

مشاورانی که فقط روی کاغذند!

افزون بر این‌ها، باید به سایر مشاوران نیز نگاهی دقیق‌تر انداخت:

مشاور امور جوانان: نه میدان واقعی به جوانان داده شده، نه برنامه‌ای ملموس برای توانمندسازی آن‌ها تدوین شده است. تنها جوان منصوب‌شده در استانداری، آقازاده‌ی دبیر شورای مشاورین است. خروجی کجاست؟

مشاور امور صنعتی: با شهرک‌های صنعتیِ خاموش و دربسته، مردم منتظرند بدانند کدام طرح صنعتی به کمک او شکل گرفته؟ جز تکرار وعده‌ها، چه امیدی داده شده؟

مشاور امور فرهنگی و روحانیت: آیا در مقابله با معضلاتی چون طلاق، اعتیاد و خشونت خیابانی، مشاوره‌ای ارائه داده که تأثیرگذار بوده باشد؟ یا فقط در حد تیتر حکم باقی مانده؟

مشاور امور اصناف: در بازاری که روغن نایاب است و قیمت‌ها در هر مغازه متفاوت، کدام برنامه یا اصلاحیه را پیگیری کرده؟ آیا فقط برای نمایش صدای اصناف بوده؟

مشاور سیاسی: مگر با وجود معاون سیاسی استانداری، که فردی آشنا به بافت‌ها و طوایف و پیشینه‌ای از مدیرکلی، فرمانداری، مشاور استاندار و تجربه در همین معاونت، مشاور سیاسی کم تجربه تر قرار است دقیقاً چه مشورتی بدهد؟ این انتصاب چه ضرورتی داشته است؟

انتصاب به قصد رفع فشار یا جلب رضایت؟

برخی احکام، تنها برای تکمیل کادر بوده‌اند؛ برخی دیگر نیز صرفاً به‌دلیل قرابت و نزدیکی با افراد صاحب‌نفوذ در استان به این عناوین منصوب شده‌اند، بی‌آن‌که خروجی مشخصی داشته باشند.

برخی از این انتصابات نیز تنها با هدف ایجاد سابقه، یا استخدام، یا کاستن از نارضایتی برخی حامیان دولت صورت گرفته‌اند، نه بر پایه تخصص یا کارآمدی.

از سوی دیگر، در فضایی که عملاً تصمیم‌گیری‌های اصلی در استان تحت تأثیر نمایندگان و افراد ذی‌نفوذ است، استاندار تا چه اندازه اختیار دارد که بخواهد با مشاوران خود هم‌فکری کند؟

قهوه تلخ رحمانی؛ ابلاغ های نمادین، نه مشاوران مؤثر

ماجرای این مشاوران، کم‌کم رنگ طنز گرفته. ترکیب عناوین عجیب و عملکرد نامشهود، آدمی را به‌یاد سریال معروف قهوه تلخ می‌اندازد؛ جایی که جمعی از درباریان با القاب فریبنده اما عملکردی کمرنگ، فقط در جلسات نمایشی حاضر می‌شدند و هیچ نقشی در حکمرانی نداشتند.

برخی انتصاب‌ها، ناخودآگاه یادآور شخصیت‌های طنز تلویزیونی‌اند که القاب پرطمطراق داشتند اما نقشی در تصمیم گیری نداشتند.

تفاوت‌شان فقط این است که آن‌ها حداقل باعث خنده مردم بودند، ولی اینجا هزینه را مردم استان با عقب‌ماندگی و ناکارآمدی می‌پردازند.

مطالبه افکار عمومی؛ شفاف‌سازی یا بازنگری

اگر این مشاوران واقعاً مؤثر بوده‌اند، استاندار محترم به‌عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی استان، بهتر است به‌صورت رسمی و شفاف اعلام کند:

هر مشاور در کدام جلسه رسمی حضور داشته است؟

چه مشورتی داده شده؟

و خروجی آن دقیقاً چه تغییری در سیاست‌گذاری، اجرا یا حل مسائل استان بوده؟

و اگر مشخص شود که این مشاوران، تنها یک ویترین تشریفاتی برای نمایش مشورت‌پذیری بوده‌اند، وقت آن است که تجدیدنظر جدی در احکام آنان صورت گیرد.

نتیجه‌گیری:

مشورت، ستون فقرات حکمرانی خوب است؛

اما وقتی ستون‌ها توخالی باشند، سقف اعتماد فرو می‌ریزد.

مردم استان منتظر مشاوره نیستند؛ منتظر نتیجه‌ی مشاوره‌اند.

این‌بار نه بازی قهوه تلخ است، نه تمرین نمایشی؛

پای اعتبار مدیران و آینده استان در میان است.

دکتر حسن کریمی

(یادداشت نظر نویسنده است انتشار آن به معنی تایید مطلب یا بخشی از آن توسط سایت افتونیوز نیست)