اَفتونیوز| خسرو باقری در یادداشتی نوشت، خداوند تبارک و تعالی اولین ناهی از منکر بود که آدم ابوالبشر را از نزدیک شدن به درخت ممنوعه نهی فرمودند، و اولین آمر به منکر هم شیطان (ابلیس) بود که آدم را فريب داد و به سمت درخت ممنوعه و خوردن میوه آن کشانید و باعث سقوط شان گردید لذا چون شیطان بگفته قرآن دشمن قسم خورده و آشکار است (ان الشیطان عدوا مبین) تا دنیا برقرار است  فریبکاری و امر به منکر وی استمرار و در دستورکارش قرار دارد،

بنابراین باید هرکس مراقب بودتا درخطوات و دامهای شیطانی گرفتار نشوند ، ( لا تتبعوا خطوات الشیطان/ سوره نور آیه ٢۱)

اما کسانی که مرتکب عمل منکری می شوند بمنظور اصلاح و هدایت شان، چگونه می توان از منکرات منع ونهی نمود؟

در رسالات و کتب دینی یکی از موارد فروع دین، امر به معروف و نهی از منکر عنوان شده که بر هر فرد مسلمان واجب است. اما انجام این عمل بر اساس نظرات مراجع تقلید مشروط به رعايت مراتب ومراحل امربه معروف و نهی از منکر بوده که به سه مرحله تقسیم شده‌است  : ١. امر ونهی قلبی ٢. امرو نهی زبانی ٣. امرو نهی عملی، پس هر کدام در جای خودش مبحثی دارد، به هر حال هدف از فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر اصلاح فرد وجامعه خواهد بود و در این راستا  لازمه کار آمر و ناهی نیازمند زبانی گویا، رسا و اثر گذار، می باشد تا بلکه نتیجه وعملکرد مثبتی حاصل شود، درقرآن کریم سوره بقره آیه٨٣ آمده :  ( قولوا للناس حسنا )   با مردم به نیکویی سخن بگویید، وهمچنین در سوره مؤمنون آیه ٩۶  : (ادفع بالتی هی احسن السیئة) یعنی با نیکویی بدی را دفع کنید، که این خود  نوعی امر به معروف  قرآنی است. اکنون بمنظور اجرای صحیح در امرونهی نیاز به یک دستورالعمل و راهکار موردی و مناسب میباشد که به شرح زیر ارائه می‌گردد :

1.امر ونهی خانوادگی :

در این نوع امربه معروف و نهی از منکر بایستی توسط پدران و مادران که بر اعضای خانواده مسلط و اشرافیت دارند وهمچنین فرزندان بزرگتر ویا دیگر اعضای خانواده چنانکه قدرت و توانایی اثر گذاری را داشته باشند امرو نهی انجام گیرد  تا کانون خانواده مستحکم وبا روش و تربیت صحیح وتحت نظارت وکنترل والدین در مسیر تعالی قرار گیرد چراکه اولین مدرسه ومکان تربیتی هر فرد خانواده اوست، لذا چند نمونه از امر به معروف و نهی از منکر خانوادگی که در قرآن ذکر شده یادآوری می شود :  

الف) امر ونصایح لقمان حکیم به فرزندش در سوره لقمان آیات ( ١٩ _ ١٢) پیرامون احترام به پدر ومادر که محوریت خانواده هستند ودوری از شرک و سفارش به خواندن نماز و امر به معروف و نهی از منکر.... میباشد.

ب) نهی نمودن حضرت ابراهیم( ع)به عمویش در مورد شرک وبت پرستی او  ( سوره انعام آیه ٧۴ و مریم آیات ۴٢ تا ۴۵   )   

 ج) در سوره تحریم /آیه( ۶ ) خداوند خطاب به مؤمنان می فرمایند : ای مؤمنان خود وخانواده خود را از آتشی که هیزم

آن انسان ها و سنگ ها است حفظ کنید.

خ) در سوره طه آیه( ١٣٢) درمورد فرمان دادن اهل خانواده به خواندن نماز سفارش شده است.  

موارد ذکر شده بیانگر این است که امرونهی خانوادگی در

اصلاح  و سالم بودن جامعه هم نقش مهمی ایفا می کند.

2. امرو نهی به دوستان وآشنایان :

چون آمر ازخصوصیات اخلاقی دوستان وآشنایان اطلاع و شناخت کافی دارد با زبان دوستانه خود راحت تر می توان امرو نهی نمايد  البته بارعایت ملاحظات ، برای اینکه روابط دوستانه شان بهم نخورد سعی شود تا آنجایی که امکان دارد با حوصله و استدلال طرف خاطی را به نحو شایسته و دلسوزانه ارشاد وراهنمایی کند واگر با یکبار گفتگو نتیجه ای حاصل نشد و تشخیص بر این بودکه با  چند مرحله  گفتگو وبحث می توان امر ونهی اثر گذار باشد بصلاح وصواب است تا حصول نتیجه ادامه واقدام نماید. قرآن کریم در( سوره شعراء  آیه 214) در باره امر ونهی خویشاوندان و آشنایان چنین می‌گوید :

و خویشان نزدیکت را (از عاقبت اعمال زشت) هشدار ده /.

بنابراین اولویت اول هرکس جهت اجرای امر به معروف و نهی از منکر از خانواده وآشنایان باید آغاز شود.

3. امرو نهی به افراد غیر آشنا :

بستگی به فرد خاطی دارد که مؤدب وانتقاد پذیر باشد یا خیر، چون از خصوصیات وخلقیات فرد منکر اطلاعاتی در دست نیست ممکن است واکنش و عکس العمل منفی ازخود نشان دهدو درپاسخ بگوید : به توچه، دلم میخواد، توچکاره ای، مگه تو فضولی و با این جور حرفها زمینه درگیری را فراهم نماید. پس در این مورد باید با احتیاط وبطور سنجیده و با ظرافت خاص و گفتاری نرم  امرو نهی صورت پذیرد.چنانکه خاطی قصد بی احترامی و ایجاد تنش داشت، آمر  هم در صورت عدم تسلط وناتوانی در بحث،  به صلاح است  صحنه را ترک و ازادامه گفتگو پرهیز نماید چون انجام وظیفه درهمین حد (امر ونهی زبانی) کافی است.

4. امرو نهی به افراد شرور و فاسق :

این مرحله از امر به معروف و نهی از منکر از مراحل حساس و پر خطرو حادثه ساز محسوب می شودچون کسانی که علنا در انظار عمومی و ملاءعام اقدام به عمل منکری می‌نمایند خودرا برای هرگونه دردسر وعکس العملی آماده کرده و شرارت از آنها می‌بارد و از عواقب کردارشان بی‌خیال و از دست دادن آبرو وحیا برایشان اهمیت ندارد و از زندان رفتن هم ابایی ندارند پس برای جلوگیری از شرارت وترویج فساد در جامعه چه سازمان یافته باشد وغیر آن امرو نهی توسط فرد بصورت انفرادی خطرساز است و برای مقابله به این قبیل افراد ( شرور و فاسق) بهتر است یا به شکل گروهی  و یا از طریق نیروهای انتظامی وضابطین دستگاه قضایی وارد عمل شد تا از تنش‌های سیاسی واجتماعی و هرج و مرج جلوگیری به عمل آید و قابل  مدیریت و کنترل باشد. بنابراین روش( امرونهی عملی) و برخوردهای فیزیکی در مرحله نهایی امربه معروف و نهی از منکر خواهد بود و باید سیاست های کلی نظام را هم در این موارد مدنظر داشت• ان شاء الله•

 التماس دعا

  _( ان الصلوة تنهی عن الفحشاء والمنکر)_

نوشته ای از :

      خسرو باقری ٢۶ / فروردین / ١۴٠٢

           مصادف با ٢۴ رمضان ١۴۴۴ قمری