افتونیوز - فضل‌‌الله یاری فضا پر از صدای ظریف است؛ صدایی که اگرچه پیش از این در لابه‌لای مصاحبه‌ها و مواضعش نیز شنیده شده بود، اما شنیدن بی‌واسطه این سخنان در قالب صوت و البته صراحتی که در فضای عمومی از آن استفاده نمی‌کرد، سبب شد تا چند روزی دیگر صدایش در فضای سیاسی و عمومی ایران منتشر باشد. از هم اکنون تحلیل‌ها پیرامون سرنوشت سیاسی و حتی شخصی ظریف پس از انتشار این فایل، مذاکرات برجام در وین، حتی سرنوشت جان کری در آمریکا در حال طرح در فضای رسانه‌ای داخلی و خارجی است. اما به نظر می‌رسد که پس از فروکش کردن هیجانات فعلی همه چیز سرجای قبلی خود باشد و تغییر چندانی در فضای داخلی صورت نگیرد. برای فهم بهتر موضوع واکنش چند گروه به سخنان ظریف را مرور می‌کنیم:

یک: گروه دلواپسان که تندروهای جناح اصول‌گرا هستند و با عناوین پایداری، ارزشی، ارتش سایبری، افسران جنگ نرم و...توصیف می‌شوند. این گروه از قبل می‌خواستند که سر به تن ظریف نباشد و بزرگ‌ترین گناه او امضای معاهده برجام است. الان فرصتی پیش آمده تا زیر تصویر سردار سلیمانی خواسته‌شان را با صدای بلندتری اعلام کنند. برچسب خیانت، درخواست حکم اعدام و در مراحل بعدتر برکناری و استیضاح ظریف همه سیاست‌ورزی هیجانی آنان تا چند روز آینده است. این گروه البته در سال‌های اخیر پیوندی قلبی و ایدئولوژیک با روسیه نیز پیدا کرده‌اند و تعریض‌های ظریف به روسیه برایشان کمتر از انتقاد به سردار سلیمانی نیست.

دو: اصول‌گرایانی که نمی‌خواهند قاطی تندروها شوند، اما مصمم‌اند که دولت بعد را به دست گیرند. این گروه به مانند سال‌های پس از حوادث سال۸۸ که باید از «فتنه‌گران» اعلام برائت می‌کردند وگرنه ساکت فتنه خوانده می‌شدند، این روزها هم باید در قالب نطق، مصاحبه و یادداشت، ظریف را تقبیح کنند. در ضمن فرصتی فراهم شده تا این تقبیح با یادآوری نام شهید سلیمانی همراه باشد؛ چرا که برای انتخابات پیش رو جواب می‌دهد. مثال بارزش محمدباقر قالیباف است؛ او در حالی که در معرض انتقاداتی پیرامون دست بردن در بودجه پس از تصویب است، اما ترجیح می‌دهد به جای توضیح دراین باره، توئیت بزند:«حالا که حاج قاسم نیست، نخواهیم گذاشت با فرصت‌طلبی برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود به او جفا کنند.»

سه: مخالفان جمهوری اسلامی که ظریف را تصویر بین‌المللی نظام می‌دانند و همچنان که خواستار براندازی جمهوری اسلامی هستند، به خاطر خدمات ظریف به نظام، وعده محاکمه او در فردای پس از براندازی را می‌دهند. برای این‌ها هم فرقی نمی‌کند، فقط صدای ظریف فرصتی شد تا این کینه خود را بهروزرسانی کنند. از همین‌رو از دل این جمله ظریف که در جلسه شورای امنیت گفته بود:«اگر واقعا موشک خورده است بگویید تا ببینم چطور می‌توانیم علاج کنیم.» اصطلاحاتی مانند «ماله‌کش اعظم» را استخراج و تکرار می‌کنند. این‌ها هم سرجای خود نشسته‌اند؛ اما این فایل صوتی سبب شد تا برای چند روزی نیم‌خیز شوند.

چهار: گروه بعدی موافقان ظریف هستند. کسانی که گاه او را در ردای امیرکبیر می‌بینند و زمانی در کت و شلوار مصدق. برای این گروه ظریف قهرمانی است که با سخنان صریحش در این فایل صوتی، جایگاهش را در قلب آنان مستحکم‌تر کرده است. این گروه پیش از این در ماجرای استعفای ظریف او را تمجید کرده و بارها با انتقادات مستتر در سخنانش درباره برخی نهادها و سیاست‌های منطقه‌ای نظام، همدلی و همراهی نشان دادند و طبیعتا سخنان بی‌پرده اخیرش به خصوص درباره روسیه، او را در جایگاه امیرکبیر مستحکم‌تر می‌کند که لابد سفیر روسیه سناریوی برکناری‌اش را در ذهن پرورده است.

گروه‌های دیگری نیز وجود دارند که نسبت به ظریف مواضع و احساساتی دارند که البته متناسب با شرایط متغیر است و سخنان اخیر وزیر خارجه را متناسب با دغدغه‌شان تفسیر می‌کنند و او را به صورت موقت در میانه طیفی از عشق و نفرت جای می‌دهند. اما شرایط کشور و به خصوص نزدیکی به انتخابات اجازه نمی‌دهد که گروهی با هیجانات موقت خود درباره ظریف بخواهند تغییری در فضای سیاسی کشور ایجاد کنند یا آن را مطالبه کنند. تنها چیزی که شاید بتوان گفت آن است که شاید محمدجواد ظریف را از صندوق رای دور کند؛ وضعیتی که - به گواه تکذیب‌ها و تاکید‌های پیاپی او - پیش از انتشار این فایل صوتی نیز وجود داشت./همدلی