نهاد اجماع‌ساز در یک قدمی شکل‌گیری است. اصلاح‌طلبان هر چند با مشکلاتی اساسی دست و پنجه نرم می‌کنند اما در عین حال تلاش دارند تا انسجام درونی خود را حفظ کرده و بتوانند با تاسیس نهادی فرادست در دو انتخابات سال ۱۴۰۰ به شکل هماهنگ وارد عمل شوند.

این در حالی است که با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری، تحرک احزاب منتسب به این جریان سیاسی برای این رقابت بیشتر شده و همین باعث شده که اختلاف‌نظرها نیز بیش از گذشته ظهور و بروز کند. به همین خاطر حالا وجود نهادی فرادست برای رسیدن به کاندیدای واحد و دستیابی به اجماع برای اصلاح‌طلبان از نان شب واجب‌تر است. به‌ ویژه آنکه شرایط به گونه‌ای است که عوامل مختلف دست به دست هم داده و باعث شده‌اند، اصلاح‌طلبان بیش از هر زمان دیگر نگران نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ باشند. برخی می‌گویند اگر نتوانیم این نهاد اجماع‌ساز را تشکیل دهیم که تمامی احزاب این جریان سیاسی بر اساس سازوکار آن وارد کارزار انتخابات ۱۴۰۰ شوند، ممکن است تجربیات تلخ گذشته تکرار شود. شبیه به انتخابات ریاست‌جمهوری ۸۴ که اصلاح‌طلبان نتوانستند بر سر کاندیدای واحد توافق کنند و در نتیجه آن محمود احمدی‌نژاد سکان دولت را به دست گرفت. حالا اصلاح‌طلبان تاکید دارند که برای پرهیز از تشدید اختلافات باید به اجماع رسید. به ‌خصوص حالا که چهره‌های مختلفی هم برای کاندیداتوری پیشگام شده و در عین حال هر کدام از احزاب این جریان سیاسی بنا به توان و قدرت چانه‌زنی که در این جریان دارند، تلاش می‌کنند کاندیدای مورد نظر خود را به عنوان کاندیدای نهایی به میدان رقابت با کاندیداهای اصولگرا بفرستند. این اختلاف‌نظرها اما طی روزهای اخیر باعث شکل‌گیری ادبیاتی تند میان برخی اصلاح‌طلبان شده است. البته این اولین ‌بار نیست که اصلاح‌طلبان نهادی اجماع‌ساز تشکیل داده و می‌خواهند زیر چتر آن فعالیت کنند. پیش از این اصلاح‌طلبان توانسته بودند، شورای عالی سیاست‌گذاری را تشکیل بدهند که ریاست آن را محمدرضا عارف در اختیار داشت. اما حوادث سال‌های گذشته کم کم باعث خروج این شورا از مدار شد. به‌ ویژه پس از آنکه عارف به عنوان رییس از این شورا کناره‌گیری کرد و موسوی‌لاری نیز به عنوان نایب‌ رییس کناره گرفت. برخی ناظران اما از همان ابتدای کار هم به این شورا انتقاد داشتند و می‌گفتند، فرآیند شکل‌گیری و تصمیم‌گیری در این شورا دموکراتیک نیست و حالا اصلاح‌طلبان با در نظر گرفتن آن انتقادها دوباره بنا دارند نهادی تازه بنا نهاده و نهادی را تاسیس کنند که اگرچه هنوز نامی ندارد اما پیش از تولد به نهاد اجماع‌ساز شهرت یافته است.

تولد نهاد اجماع‌‌ساز شورای هماهنگی جبهه اصلاحات بدون اشاره به نام شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان از تاسیس یک نهاد اجماع‌ساز جدید سخن به میان آورده و چارچوب کلی این نهاد را مشخص کرده است. در این مصوبه آمده که اصلاح‌طلبان برای تحقق گفتمان خود که شامل موضوعاتی کلی از جمله دموکراسی‌خواهی می‌شود، قصد دارد نهادی اجماع‌ساز را با مشارکت فکری، عملی و اجرایی بیش از ۳۰ حزب دارای مجوز از وزارت کشور تشکیل دهند که احزاب عضو شورای هماهنگی هستند. آنان همچنین تصمیم گرفته‌اند که به ‌منظور تقویت و فراگیری این نهاد ۱۰ نفر از شخصیت‌های ملی دارای مقبولیت فراگیر اجتماعی و غیرحزبی جریان اصلاحات را به عنوان عضو مشاور در این نهاد بگنجانند. اوایل دی ‌ماه بود که شورای هماهنگی جبهه اصلاحات از مصوبه‌ای برای تشکیل نهاد جدید خبر داد. فرج‌الله کمیجانی، رییس دوره‌ای شورای هماهنگی همان زمان اعلام کرد:«اصلاح‌طلبان با هدف تحقق و عملیاتی شدن مشارکت حداکثری دنبال نهایی کردن نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان با مشارکت فکری، عملی و اجرایی ۳۱ حزب دارای مجوز از وزارت کشور هستند. برای تقویت و فراگیری این نهاد اجماع‌ساز تعدادی از شخصیت‌های ملی دارای مقبولیت فراگیر اجتماعی جریان اصلاحات به عنوان عضو در این نهاد اجماع‌ساز جدید دعوت خواهند شد.» آنها اعلام کردند که این ۳۱ حزب همان احزاب عضو شورای هماهنگی هستند و البته امکان اضافه شدن دیگر احزاب نیز به آن وجود دارد. تا این جای کار تکلیف اعضای حقوقی این نهاد جدید روشن بود. اما بخش مبهم آن وضعیت اعضای حقیقی این نهاد بود. شورای هماهنگی در مصوبه خود درباره این نهاد اعلام کرده بود:«تعداد ۱۰ نفر از شخصیت‌های ملی دارای مقبولیت فراگیر اجتماعی و غیرحزبی جریان اصلاحات به عنوان عضو مشاور در این نهاد اجماع‌ساز جدید اصلاح‌طلبان دعوت خواهند شد. شیوه انتخاب این افراد پس از تدوین به تصویب شورای هماهنگی جبهه اصلاحات خواهد رسید. اساسنامه‌ها و آیین‌نامه‌های این نهاد اجماع‌ساز مبنی بر ضوابط قانونی ملاک عمل به گونه‌ای تنظیم و به تصویب نهاد اجماع‌ساز جدید خواهد رسید که این نهاد تا پایان انتخابات ١۴٠٠ هیات رییسه انتخابی ثابت داشته باشد.»

رونمایی از فهرست ۱۵ نفره کمی بعد اعلام شد که یک کمیته تعامل تشکیل شده که مسوولیت دارد تا اعضای حقیقی این نهاد را انتخاب کنند. البته بعدا معلوم شد که قرار است به‌ جای ۱۰ نفر ۱۵ نفر به عضویت این نهاد درآیند. بنا بر اطلاع خبرنگار روزنامه «اعتماد» این کمیته عصر روز شنبه جلسه برگزار کرده و لیست ۱۵ نفره اعضای حقیقی نهاد اجماع‌ساز را به بحث و بررسی نهایی گذشته و دیروز عصر این لیست در جلسه شورای هماهنگی جبهه اصلاحات مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت روز گذشته اعلام شد که «بهزاد نبوی»، «سیدحسین مرعشی»، «محسن امین‌زاده»، «محسن میردامادی»، «محمدرضا جلایی‌پور»، «علیرضا علوی‌تبار»، «سیدحسن رسولی»، «سیدسراج‌الدین موسوی»، «حسن صادقی»، «عماد بهاور»، «بدرالسادات مفیدی»، «سیدمعروف صمدی»، «فاطمه سعیدی»، «فخرالسادات محتشمی‌پور» و «اسماعیل گرامی‌مقدم» این فهرست ۱۵ نفره را تشکیل می‌دهند. کمیجانی نیز دیروز اعلام کرد که مصطفی معین، عبدالواحد موسوی لاری، عبدالله نوری و برخی دیگر از بزرگان جریان اصلاحات نیز قول مساعد داده‌اند که به فعالیت این نهاد اجماع‌ساز کمک کنند.

از نزدیک با ۱۵ یار حقیقی اصلاحات با نگاهی به این فهرست ۱۵ نفره اما شاید اولین موضوعی که به ذهن می‌رسد، این است که برخلاف آنچه پیش از این در مصوبه شورای هماهنگی مورد بررسی قرار گرفته و تاکید شده بود که قرار است اعضای حقیقی این نهاد را شخصیت‌های ملی دارای مقبولیت فراگیر اجتماعی و غیرحزبی جریان اصلاحات تشکیل دهند، برخی اعضای این فهرست ۱۵ نفره سابقه عیان حزبی دارند. سیدحسین مرعشی از اعضای ارشد حزب کارگزاران سازندگی است که همیشه با نام کارگزاران شناخته می‌شده و اتفاقا این روزها هم با برخی از اصلاح‌طلبان از جمله سعید حجاریان وارد کشمکشی کلامی هم شده است. سیدحسن رسولی هم که به عنوان یکی از چهره‌های بسیار نزدیک به محمدرضا عارف شناخته می‌شود از اعضای هیات ‌مدیره بنیاد باران است. هر چند که این بنیاد از مجموعه‌های زیر نظر سیدمحمد خاتمی محسوب می‌شود اما به عنوان یک نهاد مستقل کنار دیگر احزاب اصلاح‌طلب فعالیت دارد. همچنین اسماعیل گرامی‌مقدم از اعضای مشهور حزب اعتماد ملی و سخنگوی این تشکل سیاسی است که از سال‌ها پیش با عنوان این حزب در عرصه سیاست حضور دارد. سیدمعروف صمدی، نماینده سابق مجلس و از اعضای حزب اراده ملت ایران است و فاطمه سعیدی، نماینده سابق مردم تهران است و در عین حال نیز در حزب کارگزاران سازندگی عضویت دارد. بهزاد نبوی به عنوان چهره‌ای مهم در جریان اصلاحات همیشه حضور داشته که در موارد مختلف بسیاری برای مشاوره به او مراجعه می‌کنند. محسن امین‌زاده، معاون وزارت امور خارجه ایران در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی و از اعضای موسس همچنین عضو دفتر سیاسی جبهه مشارکت ایران اسلامی بوده که طی سال‌های گذشته از افراد موثر اصلاحات بوده و در رویدادهای مختلف به عنوان مشاور نقش‌آفرینی کرده است. محمدرضا جلایی‌پور فرزند حمیدرضا جلایی‌پور استاد دانشگاه و از چهره‌های مشهور اصلاح‌طلب است. محمدرضا به عنوان پژوهشگر اجتماعی و یک کنشگر مدنی و فعال سیاسی شناخته می‌شود ولی کمتر مانند دیگر اعضای این فهرست در جریان‌های سیاسی فعالیت داشته است. علیرضا علوی‌تبار نیز به عنوان روزنامه‌نگار و کنشگر سیاسی مشهور جریان اصلاحات شناخته می‌شود و عماد بهاور نیز از چهره‌های جوان این جریان سیاسی است که در شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان نیز عضویت داشت. جالب آنکه همگی این چند نفر یعنی بهاور، علوی‌تبار، جلایی‌پور و امین‌زاده حالا به عنوان اعضای حزب اتحاد یا دست‌کم چهره‌های نزدیک به این تشکل سیاسی شناخته می‌شوند. جالب آنکه محسن میردامادی که شاید از جمله معدود چهره‌هایی است که انتظار می‌رفت در این فهرست حضور داشته باشد، حالا عضو رسمی حزب اتحاد ملت است. همزمان بدرالسادات مفیدی که بیشتر به عنوان روزنامه‌نگار شناخته می‌شود و حالا نیز در انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران فعالیت دارد و سیدسراج‌الدین موسوی از جمله روحانیون اصلاح‌طلبی است که در مجمع روحانیون مبارز فعالیت می‌کند. فخرالسادات محتشمی‌پور از چهره‌های مشهور جریان اصلاحات است که از سال‌ها پیش در عرصه سیاست حضور موثری داشته است.

چند و چون انتخاب فهرست ۱۵ نفره پیگیری‌های «اعتماد» درباره علت عضویت بسیاری از اعضای این فهرست ۱۵ نفره در احزاب مختلف اصلاح‌طلب حاکی از آن است که آن تاکید مقدماتی برخی اعضای شورای هماهنگی بر غیرحزبی بودن اعضای حقیقی نادرست بوده و در نتیجه انتظار برای انتشار چهره‌های غیرحزبی. به عبارت دیگر ترکیب چهره‌های حزبی و غیرحزبی بیشتر به آن دلیل مورد تاکید اصلاح‌طلبان قرار گرفته تا مگر به این شیوه بتوانند ناهم‌وزن بودن احزاب مختلف عضو شورای هماهنگی را به این ترفند جبران کنند. با این همه نگاهی به سوابق این افراد نشان می‌دهد که اعضای این فهرست ۱۵ نفره هم‌وزن نیستند برخی از آنان چهره‌هایی با تجربه و برخی دیگر به نوعی تازه‌کار در عرصه سیاست به حساب می‌آیند. در حالی که مصوبه شورای هماهنگی این تصور را ایجاد کرده بود که قرار است ۱۰ نفر از مهم‌ترین و با تجربه‌ترین شخصیت‌های جریان اصلاحات به عنوان مشاور در نهاد اجماع‌ساز حضور داشته باشند. اما انتخاب این افراد نشان می‌دهد آنان احتمالا قصد دارند تا به این ترتیب نیروهای جدید را هم در عرصه مشاوره کارآزموده کنند. البته به گفته کارشناسان سمت مشاور را برای افراد با تجربه در نظر می‌گیرند و آزمون و خطا را برای امور اجرایی می‌گذارند. هرچه هست حالا کمیجانی گفته که‌در روزهای آینده، اولین جلسه نهاد اجماع‌ساز به‌منظور انتخاب اعضای هیات رییسه این نهاد تازه‌تاسیس تشکیل خواهد شد.