بر پایه یادداشت‌های روزانه «کالیستنس Callisthenes» مورخ رسمی اسکندر و محاسبات تقویمی، ۱۲ اوت سال ۳۳۰ پیش از میلاد، نیروهای این فاتح مقدونی در پیشروی به‌سوی «پرسپولیس» شاه‌نشین وقت در یک منطقه کوهستانی صعب‌العبور (دربند پارس ـ تکاب در کُهگیلویه) با یک هنگ ارتش ایران به فرماندهی «آریوبرزن Ario Barzan و به نوشته او Ario Barzannes و نوشته دیگران Aria Barzan» (آرین) ساتراپ منطقه (ساتراپی = استان پرسپولیس، پایتخت پادشاهی، استان فارس امروز) روبه‌رو و متوقف شدند. در نخستین برخورد، نیروهای اسکندر از یگان «آریوبرزن» شکست‌خورده و باتحمل تلفات عقب‌نشینی کرده بودند که اسکندر خود وارد عمل شد؛ زیرا نمی‌خواست وقت تلف شود و نگران دسته دیگری از نیروهای خود بود که در شمال شرقی ایران ارتش شکست‌خورده داریوش سوم و خود او را که با این نیرو بود دنبال می‌کردند. اسکندر با ۱۴۰۰۰ و طبق برخی نوشته‌ها ۲۰ هزار نظامی عازم تصرف پرسپولیس شده بود تا با فتح آن روحیه ایرانیان را تضعیف کند که در تنگه تکاب (دربند پارس و مشرف بر دشت اَنشان) با آریوبرزن روبه‌رو شده بود. آریوبرزن درنبرد گاوگاملا (اِربیل) شرکت کرده و با تاکتیک نظامی مقدونی‌ها آشنا بود. این هنگ ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ نفری چندین روز مانع ادامه پیشروی ارتش انبوه اسکندر شده که بابِل و شوش را قبلاً تصرف و در سه جنگ، داریوش سوم را شکست و فراری داده بود. اسکندر پیش از ورود به شرق فرات، آناتولیا (ترکیه امروز)، سوریه بزرگ‌تر (لِوانت) و مصر (مصر و لیبی شرقی) را از ایرانیان گرفته بود. سرانجام، هنگ آریوبرزن با محاصره کوه‌ها از سوی اسکندریان و حمله به افراد آن از ارتفاعات بالاتر از پای درآمد و فرمانده دلیر بر خاک افتاد. برخی مورّخان بر پایه محاسبات تقویمی تازه، مرگ آریوبرزن ـ قهرمان ملی ایرانیان- را بیستم یا ۲۱ ژانویه (یکم بهمن‌ماه) نوشته‌اند. مورخ اسکندر نوشته است که اگر چنین مقاومتی در گاوگاملا Gaugamela (اقلیم کردستان کنونی عراق ـ ناحیه اِربیل) در برابر ما صورت گرفته بود، شکست‌مان قطعی بود. در «گاوگاملا» با خروج غیرمنتظره داریوش سوم از صحنه نبرد، واحدهای ارتش ایران که به نظر می‌رسید در آستانه پیروز شدن بر ما بودند؛ در پی او دست به عقب‌نشینی زدند و ما پیروز شدیم. داریوش سوم در جهت شمال شرقی ایران فرار کرده بود و «آریوبرزن» در ارتفاعات جنوب ایران و در مسیر پرسپولیس به ایستادگی ادامه می‌داد. دلاوری‌های ژنرال آریوبرزن، یکی از فصول تحسین‌برانگیز تاریخ ایرانیان را تشکیل و نمونه‌ای ازجان‌گذشتگی ایرانی درراه میهن را بازتاب می‌دهد. آریوبرزن و مردانش ۱۵۰سال پس از ایستادگی لئونیداس در برابر ارتش خشایارشا در ترموپیل، که آن‌هم در ماه اوت [نهم و دهم اوت سال ۴۸۰پیش از میلاد] روی داد مقاومت خود را به همان‌گونه در برابر اسکندر آغاز کرده بودند. یونانیان در ترموپیل، در محل بر زمین افتادن لئونیداس، یک پارک و بنای یادبود ساخته و مجسمه او را برپا داشته و آخرین سخنانش را بر سنگ حک کرده‌اند تا از او سپاسگزاری شده باشند، ولی [گویا] تصمیم گرفته‌شده بود که مجسمه «آریوبرزن» را از دروازه شهر یاسوج به گوشه‌ای خلوت منتقل کنند. چرا؟ اگر به فهرست درآمدهای توریستی یونان بنگریم خواهیم دید که بازدید از بنای یادبود و گرفتن عکس در کنار مجسمه لئونیداس برای یونان هرسال میلیون‌ها دلار درآمد گردشگری دارد. همه گردشگران ترموپیل این آخرین پیام لئونیداس را با خود به کشورهایشان می‌برند: «ای رهگذر، به مردم لاکونی (اسپارت) بگو که ما در اینجا به خون خفته‌ایم تا وفاداری‌مان را به قوانین میهن ثابت کرده باشیم.». [قانون اسپارت عقب‌نشینی نظامی را اجازه نمی‌داد.]. لئونیداس پادشاه اسپارتی‌ها بود که در اوت سال ۴۸۰ پیش از میلاد، دفاع از تنگه ترموپیل در برابر حمله ارتش ایران به خاک یونان را برعهده‌گرفته بود.