روز گذشته گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران با اعلام رسمی رئیس جمهوری برداشته شد. ایران در‌پی خروج آمریکا از برجام و باتوجه به عدم توان یا خواست اروپا در ایجاد توازن در برابر آمریکا، یک سال پس از خروج آمریکا و صبر استراتژیک ایران، گام‌به‌گام از تعهدات برجامی خود کاست. در ابتدا فروش آب سنگین را متوقف کردیم، در گام دوم سقف درصد غنی‌سازی را افزایش دادیم، در گام سوم محدودیت تحقیقات خود را برداشتیم و در این گام نیز از ممنوعیت ﺗﺰﺭﯾﻖ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮﮊﻫﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰ ﻫﺴﺘﻪﺍﯼ ﻓﺮﺩﻭ عبور کردیم و غنی‌سازی را افزایش خواهیم داد. گام‌های ایران به گفته مسئولان مربوطه و کارشناسان، همچنان بازگشت‌پذیر است. یعنی اگر ۴+۱ بتواند در این مدت کاری بکند و محدودیت‌های غیرقانونی و ظالمانه تجاری ایران را بردارد، ایران می‌تواند سریعاً تعهدات خود را به روز اول بازگرداند. هرچند بعید به نظر می‌رسد که اروپا بتواند مقابل آمریکا توازن ایجاد کند و بایستد. با این حال، این اقدامات می‌تواند کارت‌هایی که ایران برای برجام خرج کرد را احیا کند. اگر قرار باشد مذاکره‌ای شکل بگیرد ایران به این کارت‌ها نیاز دارد. در‌واقع، هرچند ایران قصد ساخت بمب اتم ندارد اما گام‌هایی که ایران در توسعه این صنعت تا مرزهای ساخت سلاح هسته‌ای برمی‌دارد، می‌تواند امتیاز راهبردی ایران را در مذاکرات احتمالی بالاتر ببرد. ایران عملاً به شرایط پیش از برجام بسیار نزدیک شده است، با این تفاوت که با تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته‌تر هسته‌ای و با نسل جدید سانتریفیوژ با توان ده برابر قبل و نفوذ نظامی بسیار بیشتر از قبل و تجهیزات پیشرفته‌تر و دو سال فروش نفت بدون محدودیت و از همه مهم‌تر افزایش عمق راهبردی سیاسی به واسطه برجام و طلبکاری سیاسی ایران از دنیا، به شرایط پیش از برجام برگشته است. فراموش نکنیم پیش از برجام، عمق راهبردی سیاسی ایران در نتیجه ائتلاف و فشار جهان به قدری کم شده بود که چندین قطعنامه علیه ما با رای مثبت روسیه و چین صادر شده بود. اکنون با حفظ پوسته برجام به عنوان قراردادی که هر لحظه می‌توان به آن برگشت، ایران در وضعیت سیاسی بسیار متفاوتی از قبل ایستاده و مانع ائتلاف جهانی علیه خود شده است. در این چند سال، با رفع تحریم‌های نفتی، ایران توانست خود را بازسازی کند و فرصتی یافت تا تجهیزات خود را بسیار ارتقا دهد. اکنون موقعیت تکنولوژیک هم نظامی و هم هسته‌ای ایران قابل مقایسه با سال ۹۲ نیست. به همین سبب، بازگشت ایران به چیزی شبیه به پیش از برجام، کارت‌ها و موقعیت ایران در بازی را بسیار ارتقا داده است. خاصه اجرای «گام‌به‌‌گام» ایران مانع اجماع سریع غرب خواهد شد و موقعیت و کارت‌های سیاسی ایران را حفظ می‌کند. از این گذشته به موقعیت ترامپ در آمریکا ضربه وارد خواهد کرد. ترامپ اکنون با این پرسش جدی مواجه است که با بر‌هم زدن برجام، نه تنها دستاوردی نداشت بلکه موقعیت هسته‌ای ایران را با توجه به گام‌های کاهش تعهداتش (از نگاه آنان) خطرناک‌تر کرده است و ایران را ذره‌ای نیز از مواضعش عقب ننشانده است. مضافاً این سیاست، تنش‌ها را در خاورمیانه افزایش داد و باعث ناامنی بیشتر در جهان شد. لذا این حرکت ایران، به شدت دستاورد سیاست خارجی آمریکا را زیر سوال خواهد برد.

گذشته از این، آمریکای ترامپ نوع شراکت کشورش با اروپا را تغییر داده به قسمی که اروپا نیز متوجه شده که دیگر آمریکا شریک قابل اطمینانی در خاورمیانه نیست؛ هرچند توان توازن بخشی مقابل آن را ندارد! همین چندی پیش ماکرون، از «مرگ مغزی ناتو» خبر داد؛ خبر ماکرون حکایت از آغاز آثار تغییر نگاه راهبردی آمریکا می‌کند. آمریکا به راحتی کردها را به ترکیه فروخت و نشان داد دیگر پایبند به شراکت‌های پیشینش در خاورمیانه هم نیست. توگویی آرایش جدیدی در حال تولد است. به همین سبب معتقدم ما باید یارگیری‌های جدیدی را شروع کنیم و در آرایش جدید، موقعیت خود را ارتقا دهیم. معتقدم در شرایط کنونی توافق با امارات و عربستان، بسیار بیشتر از شراکت با اروپا می‌تواند گره از سیاست خارجی ما باز کند و کارآیی بیشتری دارد.

بنابراین‌ برداشتن گام‌های معقول در کم کردن تعهدات برجامی (و افزایش کارت‌های بازی ایران) به گونه‌ای که اجماع سیاسی علیه ایران شکل نگیرد و ساختن روابط مستحکم جدید با همسایگان و توافقات جدی با امارات و عربستان‌ و یارگیری‌های جدید در منطقه می‌تواند سیاستی باشد که به‌رغم تبلیغات شدید علیه دولت، حقوق ملت در آن تامین می‌شود و بهترین استفاده از موقعیت جدید باشد.