چیزی به پایان عمر این دولت باقی نمانده و تا چند روز دیگر باید دولت جدید کار خود را شروع کند. به نظر می آید دهه پیش رو، سخت ترین دوران جمهوری اسلامی باشد. اقتصاد ایران گرفتار رکود است.

دخلِ این اقتصاد، خرجش را نمی زند. به نظر می رسد این اقتصاد استعداد اداره هشتاد میلیون ایرانی را نداشته باشد. لذا نیازمند جراحی و تغییرلت بنیادین است. این در حالی است که اقتصاد ایران، تازه آوار برداری شده است و هر چند در این چهار سال بر مدار قاعده افتاده اما، سفره مردم و گرده‌ این اقتصاد، اکنون تاب تحمل عوارضِ اصلاحاتِ بنیادین را ندارد. در واقع، از یک طرف ضرورت اصلاحات جدی حس می‌شود و از طرف دیگر آمادگیِ التهابِ دورانِ گذار هم وجود ندارد. سقف این اقتصاد بر ستونِ منابعِ محدود طبیعی بنا شده است. این یعنی اقتصاد ایران، هنوز درآمد پایدار ندارد. از طرف دیگر این نظام اقتصادی، استعداد درآمد دیگری را هم ندارد و برای درمان آسیب هایش، بدون استفاده از نفت چشم انداز دیگری ندارد.

از دیگر سوی، این دولت دوران بسیار سختی را در عرصه بین الملل خواهد داشت. ترامپ و سعودی ها هر لحظه بر خصومت خود می افزایند و شمشیر از رو بسته اند. هیچ گاه سطح تنش میان ایران و آمریکا و عربستان در این طراز نبوده است. آرایش آنان در منطقه، کاملا ضدِ ایرانی است. هیچ گاه، غلظت مواضعِ ضدِ ایرانیِ آمریکا، این چنین نبوده است. چندان سخن می گوید و موضع می گیرد گو اینکه عزمش برای جنگ با ایران جزم است. خاورمیانه نیز تبدیل به یک سرزمین سوخته شده است. بدیهی است که امنیت ما به امنیت منطقه گره خورده است. نمی توان در خاورمیانه‌ ناامن، به امنیت پایدار در ایران رسید.

اجرای برجام نیز به مرحله پیچیده ای رسیده است.

تمام این مسائل، حکایت از آن می کند که دوران سختی را در عرصه بین الملل در پیش رو داریم.

در داخل مسائل حل نشده کهنه بر دوش‌مان سنگینی می کند.

در سیاست هنوز گرفتار پس لرزه ها و عارضه‌های اتفاقات ۸۸ هستیم و از مسائل آن رها نشده ایم. بارِ مطالبات آن نیز بر دوش دولت است و حل مسائل به جای مانده ۸۸، درست یا غلط بر ذمه‌ی روحانی گذاشته شده است.

در مسائل اجتماعی نیز بغرنج ترین حکایت را داریم. در این سالیان نهادهای اجتماعی هم پای تغییرات اجتماعی، بازسازی نشده اند؛ به همین سبب به راحتی در این حوزه، «مسائل»تبدیل به «بحران» می شوند. تنها در این بزنگاه، وقتی بیمِ تبدیل بحران ها به پدیده های اجتماعی می رود، آن را غالباً با راه حل های غیر اجتماعی، رفع می کنیم. درمان های غیر اجتماعی، درمان های پایداری نیستند؛ لذا در این شرایط، سایه بحران های اجتماعی رفع نمی شود بلکه تنها به تعویق می افتند.

دولت در عرصه اجتماعی نیز نیازمند یک بازسازی جدی برای کارآمد کردن نهادهای اجتماعی است.

مردم می دانند که دولت روحانی، در چهار سال گذشته توانست قطار کشور را به ریل بیاورد و مدیریت کشور را به‌قاعده و به‌سامان کند. لذا اکنون سطح توقعات بالا رفته است و از دولت جدید، انتظار اصلاحات بنیادین شکل گرفته شده است. مردم انتظار دارند که قطارِ به ریل برگشته‌ی کشور، اکنون شتاب بگیرد. می توان رد و نشانی از این انتظار را در مطالبه‌ کابینه‌ کارآمد تر از قبل جُست. به نظر می رسد روحانی با وجود همه ملاحظاتِ پیدا و پنهان چاره ای ندارد جز اینکه کابینه ای از بهترین ها تشکیل دهد.

*سرمقاله ابتکار