شوخ طبعی وبذله گوئی،حاضر جوابی وخندانیدن نوعی ذوق،توانائی واستعداد وفن بیان استکه بوسیله آن انسانها بر سختی روزگارومشکلات واضطرابها به مقابله میپردازند وبا خندیدن وخنداندن بارمشقات زندگی را کاهش میدهند . شوخ طبعی نوعی شادی آفرینی ،امیدواری ،به چالش کشیدن سختیها وناملایمات وانگیزشی برای زندگی است .این ذوق واستعداد همانند دیگر خصائص در همه بطور یکسان وجود ندارد.

شوخ طبعی وبذل گوئی شمشیر دو لبه ی است که متاثراز خلق و خو و روان وشخصیت شوخ طبعان میباشد . یا باعث با هم خندیدن وشادی جمع و روح افزائی وانبساط خاطرو بهبود روابط جمع میگردد و یا در جهت تمسخر و دست انداختن دیگران و تیرگی روابط وهزل(شوخی های سبک وخلاف اخلاق وادب) وهجو(تمسخر وبدگوئی وعیب جوئی) است. قدر مسلم عقل سلیم ،ادب و فرهنگ ما شق اول را ترجیح می دهد گر چه گه گاهی هم نیم نگاهی به شق دوم دارد که خواه نا خواه در گوشه کنار جوامع پابرجاست و طرفداران خاص خود را دارد.

شرایط و ویژگیهای جوامع مختلف هم متفاوت است بعنوان مثال بذله وشوخی ای که درجامعه روستائی-عشایری باعث خنده و سر گرمی و انبساط خاطر شود می تواند درجوامع شهری موجب رنجش و تیرگی روابط گردد.

به طور کلی می توان گفت که اشخاص شوخ طبع دارای روحیه شادتر،آسان گیروقدرت بیشتری برای فائق آمدن برمشکلات وتحمل آنها دارند.درروزگار و روزهای سخت و مصائب زندگی بدون شک خندیدن وخنداندن وروحیه بخشی نوعی شفائت روحی است و وجود آن نعمتی ارزنده وبس گرانبهاست .

شوخ طبعان کمتر به زندگی به دیده منفی نگاه می کنند یعنی مثبت گرایند ،حساسیت کمتری دارند ،زود رنج نیستند و کدورت ها را به زودی فراموش میکنند و ذهنشان را دراز مدت بر مسائل غیر عمده درگیرنمی کنند ،در روابط سخت گیر و یبس(خشک) نیستند وهمانند افراد یبس به اصطلاح تفنگ برنو بلند قورت نداده اند .

روانشناسان بر این نظرند که شوخ طبع بودن یا نبودن بر اثر نوع تحلیل و واکنش مغزی است یعنی شوخ طبعان تحلیل و واکنش مغزی شان بیشتر منعطف ،شاد و خنده رویانه است .ولی واکنش و تحلیل مغزی اشخاص خشک و تند عبوسانه و سخت گیرانه است .

حتی بعضی از نظریه پردازان معتقداند که نوع مزاج (بلغمی ،صفراوی ،سودائی ) نیز در شوخ طبعی اثر دارند .وافرادچاق(بلغمی)آسان گیر ترند.

یک نکته را یاد اور کنیم که نباید پنداشت که شوخ طبع ها وطنز پردازان بی غم و بی درد اند چه بسا که آنها در درون خود بسی غم و درد شخصی و اجتماعی دارند .

شوخ طبعی و حاضر جوابی مردم کهگیلویه و بویراحمد

مردم ما علیرغم محرومیت ها ودشواریها بنظر میرسد که در شعر و شاعری وبذله گویی و حاضر جوابی دارای ذوق و سلیقه خوبی هستند .چرائی این مسئله همت و بررسی را از جانب صاحب نظران می طلبد و به سزا و شاینده است که به آن پرداخته شود که آیا علاوه بر طبیعت زیبای استان چه عناصر دیگری در پرورش این روحیه دخیل اند .

اشعار حماسی رزمی شان هم ناشی از مبارزات ، جنگ ها و دلاوری هایشان میباشد . همین ذوق و سلیقه ی شعرو شوخی ها گرچه گاهی سر از هزل و هجو هم در می آورد اما حداقل مفری برای کاستن از محرومیت ها ،سختی ها و خستگی راه و روزگارشان بوده و هست و در جمع مجالسشان رواج دارد . چند نکته را میتوان برای این ذوق شعری و هنری مردم استان ذکر کرد

1- طبیعت سرسبز و روح نواز و روح افزای استان ک. ب.که خود به روحیه ی شاد و در نتیجه به شعر و لطافت طبع کمک میکند

2- جنگ ها ، مبارزه ها ، و دلاوری ها که در رواج روحیه و پرورش اشعار حماسی نقش به سزایی دارند

3- رقابت های طایفه ای –ایلی که گاهی باعث گوشه و کنایه زنی (کوک) میشود که طرف مقابل هم بالطبع تلاش در جواب گویی و دفاع از خود و طایفه خود را دارد . در واقع شکلی از رقابت وتلاش برای پیروزی است.

4- مردم ما همیشه اهل مجالست و مهمانی و دورهم جمع شدن بوده اند که یکی از سرگرمی و مجلس آرایی های این مجالس ،شوخی ها و شعر بوده بنابراین کسانی که در این زمینه توانایی داشته اند مورد پذیرش و احترام قرار میگرفتند و مردم خواهان حضور آن ها در تمام مجالس بودند که به تدریج موجب تشویق ترویج و پرورش این روحیه میگردیده و گفته ها و هنرنمائی هایشان هم نُقل هر محفل ومجلسی بوده.

5- سران و بزرگان در هنگام گشت گذار و مسافرت ومجالسشان همیشه شوخ طبعان و مجلس آرایان را همرا ه داشته که ملتزم رکابشان باشند. بنا بر این شوخ طبعان ازارزش و جایگاه مناسبی در بین بزرگان هم برخوردار بوده اند.این خود مشوقی برای پرورش این روحیات است.

6- نبود اثار مکتوب به زبان بومی و پایین بودن میزان سواد ( گر چه نقیصه بزرگی بوده )موجب میشد که راویان و هنروران شفاهی ومجلس آرایان همیشه مورد تشویق ،احترام و پذیرش باشند.

7- بعضی از تش و تیره ها و طوایف در بذله گوی و شعر مهارت بیشتری دارند. این مسئله نمی تواند دلایل ژنتیکی یا موروثی داشته باشد بلکه بیشتر بخاطر رواج ، تشویق ، آموختن ، اکتساب ،پرورش وانتقال این ذوق به دیگران بوده که به تدریج به خصوصیات آنها تبدیل گشته.

8- جامعه روستای –عشایری نسبت به جوامع شهری از روابط صمیمانه تر و خودمانی تر و رک گوئی بیشتری برخوردارند که در نتیجه شوخی و طنز های خود را راحت تر و آزادتر بیان میکنند و کمتر مراعات بعضی ملاحظات را دارند.بطور کلی ویژگیهای فرهنگی نسبتا متفاوتی دارندوکمتر دچار خودسانسوریند وشوخی ها بخش بیشتری از سرگرمی هایشان راتشکیل میدهند.

9- طبیعت کار وشیوه امرار معاش ومحیطهای زمخت کاری در میزان ونوع شوخی وسرگرمی ها تاثیرگزارند.